Jest to cykl 24 spotkań, realizowanych w najstarszych grupach przedszkolnych oraz w pierwszych klasach szkół podstawowych, w oparciu o bardzo starannie opracowane materiały. Właścicielem programu jest angielska fundacja "Partnership For Children". W Polsce, na podstawie podpisanej umowy licencyjnej, od 1 czerwca 2010 roku, wyłącznym przedstawicielem PFC, upoważnionym do upowszechniania programu "Przyjaciele Zippiego" jest Centrum Pozytywnej Edukacji.

Program został zbudowany na założeniu, że małe dzieci można nauczyć radzenia sobie z problemami i trudnościami, dzięki czemu będą lepiej funkcjonować w młodości i w życiu dorosłym, korzystając z tych umiejętności.

Wiek 5-7 lat, to okres rozwojowy, któremu towarzyszy wiele zmian, ogromne tempo uczenia się i nabywania nowych kompetencji. Jest to również etap przekraczania progu szkolnego. Program "Przyjaciele Zippiego" uczy dzieci, jak radzić sobie ze zmianami i wyzwaniami, jak rozwiązywać konflikty i dobrze funkcjonować w grupie. Jest to jedyny program, w którym z małymi dziećmi rozmawia się na temat śmierci i uczuć, jakie towarzyszą nam w sytuacji utraty kogoś bliskiego.

Realizując zajęcia, nie mówimy dzieciom, co mają robić, ani: "To rozwiązanie jest dobre a tamto złe". Natomiast zachęcamy dzieci do analizowania sytuacji życiowych i zastanawiania się nad możliwościami postępowania w tych sytuacjach.

Program pokazuje także, jak ważna jest rozmowa z innymi, kiedy odczuwamy smutek lub złość, jak również jak ważne jest słuchanie innych, kiedy oni przeżywają trudne chwile. Od 2005 roku w zajęciach programu "Przyjaciele Zippiego" uczestniczyło prawie 100 tysięcy dzieci w tysiącach szkół i przedszkoli w całej Polsce. W wielu placówkach, przeszkoleni wcześniej nauczyciele, doceniając wartość programu i widząc jego efekty, realizują zajęcia z kolejnymi grupami dzieci.

Liczby nie oddają oczywiście tego entuzjazmu i radości, jakie stają się udziałem dzieci i nauczycieli spotykających się z patyczakiem Zippim i jego przyjaciółmi. W trakcie zajęć pojawia się wiele okazji do zabawy, ćwiczeń i rozmów o sprawach ważnych na tym etapie życia, o przyjaźni, o zmianach, jakie zachodzą w nas i wokół nas, o sukcesach i porażkach oraz sposobach radzenia sobie z trudnościami. Dzieci dowiadują się, że potrafią znaleźć rozwiązanie, że warto i można prosić o pomoc, a także uczą się okazywać pomoc innym. Program jest również bardzo dobrze oceniany przez rodziców, którzy mają okazję zaobserwować przemiany swojego dziecka, ale też pochylić się nad jego problemami.

Program "Przyjaciele Zippiego" ma na celu promocję zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia małych dzieci, poprzez rozwój ich umiejętności komunikacyjnych i społecznych, ułatwiających dobre funkcjonowanie w grupie, nawiązywanie przyjaźni, radzenie sobie z problemami i trudnościami.

Program został stworzony specjalnie dla dzieci 5-8 letnich o różnym poziomie umiejętności. Uczy dzieci jak radzić sobie z codziennymi problemami, jak nazywać uczucia, jak o nich rozmawiać oraz jak najlepiej dobierać sposoby radzenia sobie. Program zachęca również do współpracy i pomagania innym dzieciom.

Jedną z ważniejszych cech programu jest to, że był tworzony, jako program uniwersalny, w przeciwieństwie do innych programów, które koncentrują się na pomocy dzieciom doświadczającym konkretnych problemów lub trudności. Ten program może pomóc wszystkim dzieciom.

Program uczy dzieci:

• Jak określać własne uczucia i jak o nich rozmawiać.
• Jak mówić to, co chce się powiedzieć.
• Jak słuchać uważnie.
• Jak prosić o pomoc.
• Jak nawiązywać i utrzymywać przyjaźnie.
• Jak radzić sobie z samotnością i odrzuceniem.
• Jak mówić przepraszam.
• Jak radzić sobie z prześladowaniem.
• Jak rozwiązywać konflikty.
• Jak radzić sobie ze zmianą i stratą, miedzy innymi ze śmiercią.
• Jak adaptować się do nowych sytuacji.
• Jak pomagać innym.

Pakiet materiałów dostępny odpłatnie wyłącznie wraz ze szkoleniem dla nauczycieli.

Pakiet materiałów do realizacji programu zawiera:

• Zeszyty tematyczne do każdej z 6 części programu ze scenariuszami dla nauczycieli.
• Wskazówki dla nauczycieli.
• Przewodnik dla rodziców.
• Zestaw obrazków do każdej części.
• Aneksy z pomocami do scenariuszy.

Program składa się z sześciu części:

• Uczucia
  Dzieci omawiają uczucia smutku, szczęścia, złości, zazdrości i zdenerwowania. Ćwiczą mówienie tego, jak czują się w różnych sytuacjach i poznają sposoby poprawiania własnego samopoczucia.
  
  
• Komunikacja
  W ramach tej części dzieci uczą się skutecznej komunikacji. Program uczy dzieci wysłuchiwać innych. Uczy ich jak prosić o pomoc i mówić to, co chce się powiedzieć, nawet w niesprzyjających okolicznościach. Często nawet "ciche" dzieci otwierają się w czasie spotkań i uczą się wyrażać siebie swobodniej.
  
  
• Nawiązywanie i zrywanie więzi
  Dzieci uczą się o przyjaźni - jak nawiązywać i utrzymywać przyjaźnie, jak radzić sobie z samotnością i odrzuceniem. Ćwiczą jak mówić przepraszam i jak godzić się z przyjacielem po sprzeczce.
  
  
• Rozwiązywanie konfliktów
  Ta część dotyczy tego, jak rozwiązywać konflikty, a według nauczycieli szybko sprawia, że dzieci łatwiej akceptują swoje odmienności. Ta część w szczególności, dotyczy problemu prześladowania i tego, co dzieci mogą zrobić, jeśli ktoś prześladuje je lub kogoś innego.
  
  
• Przeżywanie zmiany i straty
  Ta część stanowi refleksję nad radzeniem sobie ze zmianami, zarówno wielkimi jak i małymi. Największą zmianą ze wszystkich możliwych, jest czyjaś śmierć. Mimo, że dorośli często uważają, że śmierć jest bardzo trudnym tematem do rozmowy, to jednak małe dzieci bardzo rzadko tak uważają. Chętnie wykorzystują okazję do otwartego mówienia na temat, który stał się tabu dla wielu dorosłych. Jedno spotkanie poświęcone jest odwiedzeniu miejsca pamięci lub cmentarza i może wyda się to zaskakujące, ale jest ono często określane jako najowocniejsze spotkanie z całego programu.
  
  
• Dajemy sobie radę
  Ostatnia część stanowi podsumowanie wszystkiego, czego dzieci nauczyły się: znajdowania różnych sposobów radzenia sobie, pomagania innym oraz adaptowania się do nowych sytuacji. Końcowe spotkanie jest swego rodzaju świętowaniem, połączonym z wręczaniem koron i dyplomów.

Każda część zawiera odrębne opowiadanie. Opowiadania prezentują bohaterów w okolicznościach dobrze znanych małym dzieciom takich jak: przyjaźnienie się, zdobywanie i tracenie przyjaciół, prześladowanie, radzenie sobie ze zmianą i stratą. Każde opowiadanie jest zilustrowane przy pomocy zestawu barwnych obrazków i uzupełnione zadaniami takimi jak rysowanie, odgrywanie ról i zabawy. Pakiet materiałów dla nauczycieli wraz z pomocami dla dzieci jest dostępny odpłatnie wyłącznie wraz ze szkoleniem.

Program "Przyjaciele Zippiego" powstał we współpracy psychologów z Uniwersytetów w Kanadzie, Norwegii i Wielkiej Brytanii. Właścicielem programu jest angielska organizacja charytatywna "Partnerstwo dla Dzieci" - "Partnership for Children" PFC www.partnershipforchildren.org.uk.

Partnership for Children ma swoją siedzibę w Kingston nad Tamizą, w południowej części Londynu. Członkami zarządu organizacji są zaufane osoby z różnych krajów, naukowcy, psychologowie a personel stanowi tylko dwóch pracowników. Placówka powstała między innymi dzięki dotacji GlaxoSmithKline, które sponsorowało również rozwój programu "Przyjaciele Zippiego". Partnership for Children - Partnerstwo na Rzecz Dzieci wyrosło z organizacji o nazwie Befrienders International zajmującej się przeciwdziałaniem samobójstwom. Psychologowie z Befrienders International prowadzili telefon zaufania dostępny na całym świecie, aby w każdej chwili pomagać osobom zdesperowanym lub zamierzającym popełnić samobójstwo. Wielu dzwoniących mówiło to samo zdanie: Nie wiem, co zrobić. Zraniło ich życie i nie umieli sobie poradzić. Czasem samobójstwo wydawało się jedynym rozwiązaniem. Przedstawiciele Befrieders International doszli do wniosku, że jeśli małe dzieci nauczyłyby się rozwiązywać konflikty i radzić sobie z trudnościami w codziennym życiu, to byłyby lepiej przygotowane do radzenia sobie z kryzysami w okresie dorastania i dorosłości. W wyniku tych refleksji powstał program o nazwie Reaching Young Europe. Uczył on sześcio- i siedmiolatki umiejętności radzenia sobie w życiu.

Rezultaty okazały się tak dobre, że zdecydowano się powołać nową instytucję, aby rozszerzać pracę z dziećmi i młodzieżą. Partnership for Children, które obecnie jest zupełnie niezależną od Befrieders International jednostką, rozpoczęło działalność w styczniu 2002 roku. Program Reaching Young Europe został wzbogacony o nowe elementy, zmieniono jego nazwę i jest wdrażany, jako program Zippy's Friends - "Przyjaciele Zippiego".

Program był gruntownie badany i ewaluowany w Danii oraz na Litwie. W trakcie sześcioletniego okresu testowania i udoskonalania powstała jego obecna wersja. Aktualnie jest realizowany w wielu krajach na całym świecie. Partnerami PFC, wdrażającymi program w poszczególnych krajach, są zazwyczaj organizacje pozarządowe oraz instytucje kształcące i doskonalące nauczycieli.

W Polsce

W 2005 roku Pracownia Promocji Zdrowia Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej przeprowadziła pilotaż programu w wybranych warszawskich przedszkolach i szkołach podstawowych. Było to możliwe, dzięki wsparciu finansowemu otrzymanemu od firmy produkującej drukarki komputerowe "OKI". Po zakończeniu pilotażu w CMPPP podjęto decyzję o upowszechnianiu programu w szkołach i przedszkolach w całej Polsce.

W latach 2005-2009, na mocy umowy licencyjnej program był oferowany przez Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej (centralną placówkę doskonalenia nauczycieli powołaną i prowadzoną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej) we współpracy z regionalnymi ośrodkami doskonalenia nauczycieli. Po przekształceniu CMPPP w Ośrodek Rozwoju Edukacji od dnia 1.01.2010r - umowa licencyjna na wdrażanie programu została rozwiązana. Od tego czasu wyłącznym, licencjonowanym partnerem PFC w Polsce jest Centrum Pozytywnej Edukacji (COPE).

Program "Przyjaciele Zippiego" cieszy się dużym zainteresowaniem nauczycieli i jest upowszechniany przez trenerów współpracujących z ośrodkami doskonalenia nauczycieli na terenie całego kraju.

Wg danych opublikowanych w corocznym Raporcie wydawanym przez Partnership for Children (do pobrania ze strony: www.partnershipforchildren.org.uk A Review of 2010 - 2011) w Polsce, co roku uczestniczy w programie Przyjaciele Zippiego najwięcej dzieci spośród wszystkich krajów europejskich.

Na mocy podpisanej z Partnership for Children umowy licencyjnej - Centrum Pozytywnej Edukacji jest jedynym i wyłącznym dysponentem programu "Przyjaciele Zippiego" na terytorium Polski. Program jest oferowany na terenie całego kraju przez placówki doskonalenia nauczycieli, które zawarły z Centrum Pozytywnej Edukacji porozumienie na wdrażanie programu (lista ośrodków, które podpisały porozumienie). Trenerzy, reprezentujący ośrodki, z którymi zawarto porozumienie, oferują program (cena programu dla 1 grupy przedszkolnej lub klasy szkolnej wynosi 500 zł), na który składa się:

• pakiet materiałów dla nauczyciela realizującego zajęcia w grupie do 30 dzieci;
• informator o programie dla rodziców;
• 3 plakaty - materiały pomocnicze do realizacji programu;dwudniowe szkolenie, przygotowujące nauczycieli do realizacji programu (12 godzin);
• trzy spotkania (po ok. 3 godz.) organizowane dla nauczycieli w trakcie realizacji programu, mające na celu wymianę doświadczeń i udzielenia wsparcia przy realizacji programu;
• zaświadczenia dla nauczycieli o ukończeniu szkolenia przygotowującego do realizacji programu.

Nauczyciele są przygotowywani do realizacji programu przez Trenerów, reprezentujących ośrodki doskonalenia nauczycieli w całej Polsce. Szkolenie dla nauczycieli trwa 12h. Odbywa się na początku nowego roku szkolnego. Przeszkoleni nauczyciele otrzymują pakiet materiałów ze scenariuszami zajęć do realizacji programu. Do zadań nauczyciela realizującego program "Przyjaciele Zippiego" należy:

• udział w 12h szkolenia dla nauczycieli;
• poinformowanie rodziców o programie i uzyskanie pisemnej zgody na jego realizację;
• udział w 3 spotkaniach superwizyjnych;
• umożliwienie trenerowi programu przeprowadzenia monitoringu zajęć;
• prowadzenie zajęć w ramach programu z dziećmi - 1 spotkanie tygodniowo x 45 min przez 24 tygodnie;
• zakończenie realizacji programu do końca roku szkolnego;
• podpisanie oświadczenia o zachowaniu praw autorskich w każdym roku realizacji programu;
• zrealizowanie programu w całości, z wykorzystaniem proponowanych scenariuszy i pomocy.

Trenerzy Programu "Przyjaciele Zippiego"

W roku 2005 w siedzibie PFC - Kingston Upon Thames, zostało zorganizowane szkolenie, na podstawie, którego następujące osoby uzyskały uprawnienia do szkolenia trenerów programu "Przyjaciele Zippiego" w Polsce:

• Elżbieta Nerwińska;
• Katarzyna Stępniak;
• Hanna Pac-Boruta.

W latach 2005-2011 w szkoleniach dla trenerów programu wzięło udział 138 osób. W tej grupie są osoby, które bardzo aktywnie zajmują się upowszechnianiem programu, prowadzą spotkania informacyjne, szkolenia dla nauczycieli i opracowują coroczne raporty, podsumowujące realizację programu na terenie swojego województwa. Szkolenia ukończyły też osoby, które nie są aktywnie zaangażowane we wdrażanie programu (ich uprawnienia do szkolenia nauczycieli mogą zostać zaktualizowane, na podstawie podpisanego porozumienia z CPE i udziału w szkoleniu "przypominającym").

Szkolenia dla trenerów

Trenerami programu "Przyjaciele Zippiego" mogą zostać osoby spełniające łącznie następujące warunki:

• posiadają doświadczenie w prowadzeniu szkoleń dla nauczycieli;
• są zatrudnione bądź współpracują z placówką doskonalenia nauczycieli (publiczną lub niepubliczną), która jest gotowa podpisać porozumienie z CPE na wdrażanie programu;
• są gotowe wziąć udział w trzydniowym szkoleniu (24 godz.) organizowanym w Warszawie.

Do zadań trenera należy:

• przekazanie informacji o programie przedszkolom i szkołom w województwie,
• nawiązanie współpracy z placówkami zainteresowanymi udziałem w programie,
• udział w szkoleniu dla trenerów organizowanym przez CMPPP,
• przeprowadzenie dwudniowego szkolenia dla nauczycieli z zainteresowanych placówek,
• monitoring zajęć,
• organizacja 3 spotkań z nauczycielami w trakcie realizacji programu,
• dbanie o jakość realizacji programu,
• prowadzenie dokumentacji,
• przygotowanie raportów, ewaluacja.

W dniach 11-12 maja 2011 roku w Warszawie odbyło się seminarium dla trenerów programu "Przyjaciele Zippiego". W seminarium wzięło udział 24 trenerów z całego kraju. Tematem przewodnim seminarium było wprowadzenie obowiązku szkolnego dla sześciolatków (od roku 2012) i związana z tym potrzeba zaoferowania programu "Przyjaciele Zippiego" nauczycielom w szkołach podstawowych. W trakcie seminarium było wiele okazji do wymiany doświadczeń, dzielenia się sukcesami i problemami, a także gorących dyskusji na temat edukacji, możliwości i ograniczeń dla promocji zdrowia w szkole i w przedszkolu.

Trenerzy przywieźli wspaniałe figurki Zippiego, podkreślające związek z regionem, w którym jest realizowany program (zobacz - Galeria zdjęć Zippiego). Bardzo serdecznie dziękuję trenerom za aktywny udział w seminarium, nauczycielom i dyrektorom przedszkoli i szkół, którzy stworzyli wspaniałe postaci Zippiego, dziękuję za kreatywność, pracę i możliwość obdarowania naszych zagranicznych gości - postaciami polskiego patyczaka.

Ustalenia z seminarium a także inne dotyczące trenerów informacje - są zamieszczane na specjalnej podstronie, dostępnej po zalogowaniu.

Osoby zainteresowane współpracą z CPE przy wdrażaniu programu "Przyjaciele Zippiego" proszone są o kontakt: zippi@pozytywnaedukacja.pl.

Właścicielem programu "Przyjaciele Zippiego" jest angielska organizacja charytatywna "Partnerstwo dla Dzieci" - "Partnership for Children" PFC www.partnershipforchildren.org.uk.

Partnership for Children ma swoją siedzibę w Kingston nad Tamizą, w południowej części Londynu. Członkami zarządu organizacji są zaufane osoby z różnych krajów, naukowcy, psychologowie, terapeuci, nauczyciele. PFC wyrosło z organizacji o nazwie Befrienders International, zajmującej się przeciwdziałaniem samobójstwom.